Çok Amaçlı Mini Denizaltı (ÇAMD) Geliştirme Projesi, Savunma Sanayii Başkanlığı’nın (SSB) Sefine Denizcilik Tersanecilik Turizm San. Tic. A.Ş. ile yürüttüğü DİMDEG Projesi’nin Teknoloji Kazanım Yükümlülüğü çerçevesinde İstanbul Teknik Üniversitesi’nin bir iştiraki olan Datum Denizaltı Teknolojileri ve Uygulamalı Müh. A.Ş. tarafından yürütülen bir SSB Ar-Ge desteği projesidir. Proje kapsamında 300 m derinliğe dalabilen, 4 mürettebatı bulunan ve 12 m boyuyla kara yoluyla kolaylıkla taşınabilecek ebatlarda bir adet çok amaçlı mini denizaltının tasarımı, inşası, donatımı ve testleri gerçekleştirilmektedir.
ÇAMD ile, Ülkemiz denizaltı tasarım/üretim/entegrasyon süreçlerinin tümü için bilgi birikimi ve gelişimine bir ölçüde katkı verilmesi söz konusu olacaktır. Bu bağlamda teslim edilecek olan ÇAMD geliştirme Ar-Ge Projesinin üç temel ana amacı bulunmaktadır;
- Ticari/askeri denizaltı tasarımı teorik çalışmalarının ve doğrulama/eniyileştirme faaliyetlerinin, kısa sürede imal edilip denenebilecek bir aracın üzerinde tatbik edilebilmesine olanak sağlanması
- Milli askeri denizaltı projeleri için Türk Loydu’na denizaltı plan onay, malzeme sertifikasyonu ve klaslama faaliyetlerine ilişkin deneyim kazandırılması,
- Türkiye’de savunma sanayi şirketleri tarafından denizaltılar için geliştirilen sistemlerin test amacıyla entegre edilebileceği ya da bütünüyle test yardımcısı niteliğindeki bir platform olarak envantere kazandırılması
Gereksinim, Ön Tasarım ve Kritik Tasarım faaliyetleri tamamlanan ÇAMD’nin, Ekim 2023 itibarıyla Detay Tasarım aşaması da başarıyla tamamlanmıştır. Bu vesile ile Türk Loydu, ilk defa bir yerli denizaltı tasarımının plan onayını gerçekleştirmiştir. ÇAMD’nin konfigürasyonunda, yedi kanatlı bir denizaltı pervanesi, artı şeklinde yerleştirilmiş hidrolik kontrollü dümen sistemleri bulunmaktadır. Denizaltıda ana dalma, trim ve ayar sarnıç sistemleri ve bunlara ait pompa ve basınçlı hava devreleri yer almaktadır. Araca özel geliştirilmiş bir elektrik ve kontrol sistemi ve bu sisteme bağlı tip-onaylı kontrol sistemleri, basınç, muhtelif gaz, seviye ve yangın sistemleri başta olmak üzere sensör grupları yer almaktadır. İleri yönlü sonar, altimetre ve radar sistemleri bulunan mini denizaltının seyrüseferi suüstünde GPS ve sualtında dopler hız ölçeri ile entegre edilmiş özel bir ataletsel seyir sistemi ile sağlanmaktadır. ÇAMD’nin iki adet katlanabilir direği ve bunun üzerinde muhtelif haberleşme seyrüsefer sistemlerine ait antenleri ve 360 dereceyi görebilen bir elektrooptik kamerası yer almaktadır. Acil durum kurtarma sistemleri, kurtarma şamandırası ve ırgat demir aksamı bulunmaktadır.
Proje kapsamında Türkiye’de yerli olarak geliştirilecek insanlı/insansız denizaltı çalışmalarında da kullanılacak su soğutmalı bir elektrik motoru Femsan DC motor fabrikası ile yerli ve milli olarak geliştirilmiş ve Türk Loydu tarafından sertifikalanmıştır. Çok Amaçlı Mini Denizaltı’ya Aselsan tarafından geliştirilen denizaltı sonarlarının, Roketsan tarafından geliştirilen hafif torpidoların ve Aspilsan tarafından geliştirilen hidrojen yakıt pilinin entegrasyonu ile ilgili ön çalışmalar yapılmıştır.
Mini Denizaltının 2 m çapında ve 8 m boyunda olan mukavim teknesinin imalatı öncesinde, ÇAMD üzerinde yer alan üretim yöntemlerinin denendiği 2 m boyunda ve 1.5 m çapında bir mukavim tekne test parçası Türk Loydu sörveyörlerinin kontrolünde imal edilmiştir. İmalatı tamamlanan test parçası Temmuz 2023 tarihinde Demokrasi ve Özgürlükler Adası açıklarında 400 m derinliğe indirilerek test edilmiş ve testi başarı ile tamamlamıştır. Testte mini denizaltıya ait flanş, kaporta, lumbuz, kablo geçiş konnektörleri ve çeşitli sensörlerin de testleri gerçekleştirilmiştir.
Mukavim tekne test parçası testinin başarıyla icra edilmesi neticesinde; ÇAMD’nin mukavim teknesinin imalatına geçilmiş olup yine Ekim 2023 içerisinde mukavim tekne imalatı tamamlanmış durumdadır. Diğer yandan ÇAMD’nin sarnıç sistemlerinin ve basınçlı hava sistemlerinin imalatı gerçekleştirilmektedir. 2024 ilk çeyreğinde ise ÇAMD Liman Kabul Testlerine başlanması planlanmaktadır.
