Normandiya Çıkarması’nın (D-Day) 80. yıldönümünde, bu çıkarma operasyonunda kıyı yapısının Special Boat Service (SBS) komandoları tarafından çıkarma operasyonu için analiz edilmesinde görev alan X Craft mini denizaltılarından bahsetmek yerinde olur.
Resimlerde görülen yine aynı tip İngiliz mini denizaltılarından X24 denizaltısı. 11 Eylül 1944’te Bergen, Norveç’te Laksevåg yüzer havuzunun altına mayın dökerek batıran X24’ü Gosport’daki Royal Navy Submarine Museum’da görme ve fotoğraflama şansım olmuştu.
X-Craft’lar İngilizlerin 2. Dünya Savaşı’nda büyük denizaltılar tarafından çekilerek operasyon bölgelerine yaklaştırılmak ve sonra büyük denizaltıların giremediği sığı sularda mayın ve komando operasyonları yapabilmek için tasarladıkları 15m boyunda 1.7m çapında 30 ton deplasmana sahip mini denizaltılardır. İki yanında semer gibi taşıdıkları mayınları hedef geminin altına bırakarak onu batıracak şekilde tasarlanmışlardır.
Çıkarma operasyonlarında SBS komandolarının denizaltıdan çıkabilmeleri için bir koferdam sistemine sahip olarak tasarlanmıştır. Operasyon bölgesine kadar kuru halde giden komandolar, koferdama girerek burayı basınçlandırmakta ve denizaltının satıha çıkmasına gerek kalmadan buradan denize çıkış yapabilmekteydiler. Bu komandolar özel bir hidrolik makasla büyük savaş gemilerini koruyan torpido ağlarını keserlerdi ve gemilerin altına limpet mayını yerleştirirlerdi. X craft da ağda açılan deliklerden geçerek ana geminin altına kadar sızar ve operasyonunu tamamlardı.
X Craftlar gizlice, tüm askeri limanlardan uzak, İskoçya’da bir dağda geliştirilmiş ve operatörler ve komandolar burada eğitilmiştir.
X craftların en önemli operasyonlarından birisi de Bismarck’ın kızkardeşi olan Tirpitz Gemisi’ne Eylül 1943’te yapılan Operation Source mayın taarruzudur. Altı X craft büyük denizaltılarla Nordkapp’a çekilmiş ve bunlardan sadece X-6 ve X-7 ağları aşarak Tripitz’e ulaşabilmiş ve mayınlarını yerleştirebilmiştir. Devasa zırhına rağmen, Tirpitz patlamadan ciddi hasar almış ama sığı suya çekilmiş olduğu için dibe oturarak batmaktan kurtulmuştur. Yine de tamiri altı ay sürmüş ve bu süre boyunca görev yapamamıştır.
